کاربرد انروی هسته ای در صنایع غذایی

انرژی هسته ای در صنایع غذایی

نگهداری مواد غذایی که انسان پرورش می دهد، یا کشتار می کند و یا به انواع مختلف بدست می آورد ، همیشه یکی از پیچیده ترین مسائل روز او بوده است . هر ساله میلیون ها تن مواد غذایی در تمام کشورهای جهان که شدیداً مورد نیاز می باشد، توسط حشرات ، باکتریها و موجودات میکروسکوپی تلف می شود . مواد غذایی که تنها در آفریقا به وسیله حشرات خورد می شوند، می توانند 55 میلیون انسان گرسنه رادر تمام سال سیر کند، در آمریکا خساراتی که از طرف حشرات به غلات پس از جمع آوری محصول وارد می شود هر سال به میلیون ها دلار متجاوز می شود.

میانگین خساراتی که در کشورهای مختلف به محصولات گوجه فرنگی ، پرتقال ، انگور ، هلو ، توت فرنگی ، دارابی لیموترش و لیمو شیرین وارد می شود تا سال 1970 م به 5/1 میلیاد دلار تخمین زده شده است. چطور می توانیم از نابود شدن محصولات غذایی با ارزش به وسیله حشرات جلوگیری کنیم؟ چرا بعضی از آفات نباتی هر ساله هزاران تن مواد غذایی با ارزش را نابود می کنند ؟ چگونه می توان ارقام پر محصول گندم ، جوو برنج داشته باشیم؟ چگونه می توان بازده گاوهای شیر ده را زیاد کرد؟ بهترین وسیله برای از بین بردن علف های هرز بدون صدمه رسانیدن به محصولات کدام است؟ چگونه می توان غذا و مواد خوراکی را بدون این که در یخچال بگذاریم برای مدت طولانی نگهداری کنیم؟ طی قران ها انسان طرق مختلف نگهداری مواد خوراکی مازاد خود برای مدت معینی ابداع کرده است که شامل : خشک کردن ، نمک زدن، دود دادن، ترش نمودن، مخمر و قورمه کردن – کنسرو کردن انجماد و روشهای دیگر که هر کدام با وجود سودمندی مشکلات خاص خود را دارند.

اما بهترین روش اشعه باران کردن مواد خوراکی به وسیله اشعه گاما است که اقدامی مقرون به صرفه ، سالم و سریع بوده و نیز موجودات میکروسکوپی را نابود می سازد.

به کمک اشعه بتا و یا اشعه ایکس می توام کلیه موجودات زنده از نوع ميكروب را در مواد غذایی نابود کرد.حتی مواد غذایی بسته بندی شده در لفاف های فلزی و یا غیر فلزی را می توان گند زادیی و تصفیه کرد. برای نابودی کرم کدو در گوشت باید لاشه حیوان ذبح شده را در معرض تشعشع یک منبع رادیو اکتیو قرار داد . اشعه رادیو اکتیو انگلهای گیاهی در زراعت را نابود می کنداهمیت این روش در آن است که در زمانی کوتاه مقدار بسیار زیادی از محصول را می توان تصفیه و سالم کرد . بمباران مستقیم بعضی از گیاهان با مقدار معینی از ایزوتوپ های رادیو اکتیور به رشد و نمو رسیدن گیاه کمک فراوانی می کند مخصوصاً در مناطقی که تابستان کوتاهی دارند و گیاه فرصت کافی برای رسیدن ندارد ( مثل منطقه خرم دره) دارای اهمیت وافری است و مورد استفاده قرار می گیرد.

طرز عمل تشعشع چطور است؟ هنگامی که مواد غذایی تحت تابش اشعه رادیواکتیو قرار بگیرند مقداری از اتم های آن که در مسیر تابش قرار گرفته ، یونیزه می شوند . این امر باعث نابودی باکتریها و دیگر موجودات میکروسکوپی می شود ولی هیچگونه اثر مضری به مواد غذایی گذاشته نمی شود و آنها را رادیواکتیو نمی کند و فقط مقداری از ویتامین های آنها را از بین می برد، البته این مقدار کمتر از میزانی است که در اثرکنسرو و یا انجماد یا خشک کردن تلف می شود.

به دو طریق می توان از فساد مواد غذایی جلوگیری کرد :

1- پاستوریزه کردن که از تشعشع ضعیف استفاده می شود.

2- استريلیزه کردن که از اشعه قوی گاما استفاده می شود.

برای نگهداری ماده غذایی بعنوان مثال میوه در زمان کوتاه از تشعشع ضعیف اما اگر برای مدت نگهداری طولانی باشد از اشعه قوی گاما. این روش های پرتو افکنی بر روی مواد غذایی ، حالت فیزیکی یا مزه آنها را تغییر نمی دهد.



موارد استفاده از تکنیک های هسته ایی در حفظ و نگهداری مواد غذایی و افزایش تولید :

1- جلوگیری از جوانه زدن دانه ها در انبار

2- کنترل و از بین بردن حشرات

3- به تأخیر انداختن زمان رسیدن محصولات

4- افزایش سرعت رسیدن محصولات

5- به تأخیر انداختن رشد انواع قارچ در مواد غذایی

6- طولانی تر کردن عمر گوشت

7- جلوگیری از زادو ولد کردن حشرات در گندم و جو

8- افزایش زمان نگهداری مواد غذایی

9- کاهش میزان آلودگی

10- از بین بردن ویروس های گیاهی و غذایی

11- طرح باردهی بیشتر گندم ، برنج، پنبه

12- جلوگیری از جوانه زدن پیاز و سیب زمینی در انبار

13- استفاده از آب و خاک شور در کشاورزی پایدار

14- اثر پرتوگاما در افزایش تولید جوجه های گوشتی

هم اکنون بیش از 127 کشور از روشهای فوق برای نگهداری مواد غذایی استفاده می کنند. دانشمندان کشاورزی با استفاده از پرتوافکنی ایزوتوپ های رادیواکتیو یک نوع لوبیا پرورش می دهند که در هر جریب 182 کیلو محصول اضافه بدست می آورند و گندمی به عمل آورده اند که در مقابل وزش بادها مقاوم می باشند.


با تشکر از:
محمد حسین نجاتی
دبیر شیمی دبیرستانهای خرم دره

**مشترک خوراک زیتون ایرانی 2 (مهندسی صنایع غذایی) شوید**

استفاده از مطالب زيتون ايراني 2 فقط با ذكر صلوات مجاز مي باشد