تكنولوژي توليد ماءالشعير

اين مطلب دومين مطلبي است كه در باره ماءالشعير در مجموع دو وبلاگ و اولين مطلب در زيتون ايراني2 با اين موضوع قرار مي گيرد.تا اينكه به روزهاي گرم سال مي رسيم و تشنگي نمود پيدا مي كند،فكر آدمي به دنبال نوشيدني ها مي رود در اين بين ماءالشعير نوشيدني است كه بيشتر از همه اين نوشيدني ها مورد توجه است كه من هم بيشتر از همه اين نوشيدني را مي پسندم و دوست دارم
ماءالشعیر یکی از نوشیدنی‌های معمول است که از جوانه جو حاصل می‌شود و در رفع تشنگی موثر است.
رفع خستگی اعصاب، کمک به دفع سنگ‌های کلیوی در صورت عدم مصرف افراطی و جلوگیری از تشکیل این سنگ‌ها در صورت مصرف متناسب از دیگر خواص آن است.همچنین ماءالشعیر در تامین آب و الکترولیت‌های بدن نوشیدنی مناسبی است.
جو یکی از غلات است که از قدیم به عنوان منبع تامین غذای بشر مطرح بوده است و خود نیز دارای اکثر مواد مغذی موجود در غلات است. البته امروزه گندم جای او را گرفته، زیرا در نانوایی استفاده از آن رایج‌تر است.
برای همین جو بیشتر برای تهیه نوشیدنی‌ها مصرف می‌شود. ماءالشعیر از استحصال دانه‌های جو به دست می‌آید و علاوه بر جو از آب رازک و سایر افزودنی‌های مجاز خوراکی در آن به کار می‌رود.
ماءالشعیر دارای چندین و چند نوع ترکیب مختلف از جمله ساکارز، گلوکز، مالتوز و ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، اسیدهای آلی، انواع آمینواسیدها، املاح، اسید نوکلئیک و آب گازدار است که در مراحل ساخت آن بعضی از این اجزا از مواد خاصی حاصل می‌شوند که در طول انجام پروسه بدون تغییر می‌مانند و بقیه ترکیبات نیز از تغییرات شیمیایی و بیوشیمیایی مواد خام در طول مالت‌سازی، آسیاب کردن، جوشاندن و تخمیر به دست می‌آیند. که این ترکیبات با هم خواص ماءالشعیر می‌شوند.
● تكنولوژي توليد ماءالشعیر
ابتد جو تحت تاثیر فرایندهای مختلف از لحاظ کمی و کیفی بهبود می‌یابد و سپس غربال شده و ضایعاتش گرفته شده و بعد از آن خیس خورده و جوانه می‌زند.
جوهای جوانه‌زده را مالت می‌گویند که در مرحله جوانه‌زنی بر اثر عملکرد آنزیم‌های مختلف موجود در جو، مواد مغذی بسیاری تشکیل و یا افزایش می‌یابند (مثل ویتامین‌های گروه ‌B و اسیدهای آمینه ضروری) سپس مالت را می‌جوشانند و با افزودن مواد خوراکی مجاز و رازک، مایع حاصل را صاف و بسته‌بندی می‌کنند.
رازک ویژگی‌های خاصی به این نوشیدنی می‌دهد. با رسوب پروتئین باعث شفافیت آن می‌شود عطر خاصی به آن می‌بخشد همچنین ته مزه تلخ ماءالشعیر مربوط به رازک است و نیز با خاصیت آنتی‌بیوتیکی که به پایداری ماءالشعیر کمک می‌کند، موجبات ثبات این نوشیدنی را فراهم می‌نماید.
بسیاری از مواد مغذی مالت در هنگام جوشش وارد آب می‌شود و ارزش غذایی خوبی از نظر املاح و ویتامین‌ها و اسیدهای آمینه به این نوشیدنی می‌بخشد.
● خواص ماءالشعیر
عصاره رازک خواص طبی زیادی دارد از جمله دافع سنگ کلیه، مدر بودن، ضد عفونی کننده دستگاه گوارش و دستگاه تنفس.
از ۲۰ نوع آمینواسید ضروری، ۱۶ مورد در این نوشیدنی موجود است که برای رشد کودکان ضروری و مفید می‌باشد. از این رو این نوشیدنی به مادران باردار، در حد تعادل توصیه می‌شود.
در هر لیتر از ماءالشعیر تقریبا ۲۰ میلی‌گرم ویتامین C موجود است.ویتامین‌های گروه B و آمینواسیدهای موجود در آن برای پوست و مو بسیار مناسب هستند. همچنین برای رشد مو و جلوگیری از ریزش آن می‌توانند مفید باشند. این ویتامین‌ها محلول در آب هستند و به راحتی وارد فاز آبی ماءالشعیر در حین جوشش می‌شوند و در سنتز میانجی‌های عصبی نقش مهمی دارند و باعث رفع استرس و بسیاری از اختلالات عصبی دیگر می‌شوند. از طرفی چون در متابولیسم مواد مغذی نیز دخیل‌اند، برای افراد کم اشتها نیز مفید می‌باشند.
همچنین این محصول از منابع خوب برخی فیتوکمیکال‌ها از جمله فلاوونوئیدها، کاروتنوئیدها و آنتوسیانین‌ها است و مصرف آن می‌تواند در بهبود عملکرد خون‌رسانی و قلب و همین‌طور کاهش ابتلا به پرفشاری خون و سلامت کلیه‌ها، محافظت از بدن در برابر بروز سرطان‌ها، سکته‌های قلبی و مغزی و غیره موثر باشد.
از گذشته برای درمان سل،‌ بیماری‌های ریوی، سردرد و تنگی نفس از این محصول استفاده می‌شده است و همچنین به خاطر خاصیت ضدعفونی کنندگی روده برای جلوگیری از وبا توصیه می‌شده است.
این نوشیدنی برای اینکه حاوی اسیدهای آلی است، در افرادی که ترشح اسید معده آنها کم و نامطلوب است، اثرات خوبی دارد و در هضم غذا نیز کمک می‌کند. همچنین اثر آن در درمان نقرس و سرفه‌های خشک نیز مورد نظر است.
به ورزشکاران، مصرف ماءالشعیر برای افزایش استقامت توصیه می‌شود.محققان دانشگاه گراندای اسپانیا در آزمایشی روی ۲۵ نفر ورزشکار دریافتند، مصرف ماءالشعیر بعد از فعالیت بدنی زیاد و خسته شدن، می‌تواند به بازسازی و تامین انرژی از دست رفته بدن کمک کند.
البته این ماده به خاطر خاصیت بالا بردن اشتها می‌تواند باعث اضافه وزن نیز گردد. از این رو به افرادی که از لاغری مفرط رنج می‌برند توصیه می‌شود.در مصرف این نوشیدنی باید اعتدال را رعایت کرد زیرا مصرف مزمن و بیش از حد آن می‌تواند باعث بزرگی شکم شود.
● مواد موجود در ماءالشعیر
▪ رازک: با نام علمی Humulus Lupulus L و نام عمومی HOP یکی از تنها دو جنس موجود در خانواده شاهدانه است. این گیاه علفی چند ساله و بالارونده، گل‌های نر و ماده را در دو پایگاه جداگانه دارد.
Humulus Lupulus L تنها جنس از اینگونه است که بومی مناطق شمالی ایران می‌باشد، در تحقیقی توسط محققان ایرانی مشخص شد اثر ضد دردی رازک از مورفین با دوز ۵/۰ میلی گرم بر کیلوگرم ( mg/kgم۵/۰) بیشتر و از اثر مورفین با دوز یک میلی‌گرم بر کیلوگرم (mg/kgم۱ ) کمتر است! تراوش عطر تند یکی از خصوصیاتی است که اسانس یا عصاره رازک در خود دارد تا آنجا که مقدار یک بیلینیوم آن را به راحتی می‌توان حس کرد!
از زمان‌های دور پزشکان چین و روم و یونان برای رفع ناراحتی‌های معده و روده از عصاره رازک استفاده می‌کردند. ولی زمان استفاده از عصاره این گیاه به عنوان نوشابه، به قرون وسطی بر می‌گردد!
محققان در قرن ۱۱ به خواص دارویی عصاره رازک که به عنوان تقویت‌کننده معده و صاف کننده خون و مسهل‌ توسط مردم به کار می‌رفت، پی بردند.ترکیبی به نام «لوپولین» در عصاره رازک در تسکین جسم و روان موثر است.در قرن ۱۹ نیز حکما عصاره این گیاه را به عنوان داروی مسکن و خواب‌آور توصیه می‌کردند. امروزه عصاره رازک در بسیاری از صنایع و به عنوان یک گیاه معطر کاربرد دارد.
▪ مالت جو: جو مانند گندم از گیاهان مهم تیره غلات (گرامینه) است و از جنس هوردنوم و گونه sativun یا Vulgare می‌باشد.
مالت و محصولات مالتی با به کارگیری فرآیند مالت‌سازی و عصاره‌گیری از غلات به ویژه دانه جو به دست می‌آیند و چون حاوی آنزیم‌های گروه هیدرولاز از جمله آلفا و بتا آمیلاز، قندهای قابل تخمیر دکسترین، ویتامین‌های B۵، B۶ و بیوتین و پروتئین و املاح با ارزش هستند، بسیار اهمیت دارند.
در تحقیقی روی خاکستر آن مشخص شد که حاوی پتاسیم، آهن، سدیم، کلسیم و مس نیز هستند. همچنین چربی موجود در عصاره مالت در حد Trace بسیار کمی است که می‌تواند در افرادی که دچار چربی بالا هستند نیز استفاده شود و انرژی‌زایی آن در ۱۰۰ گرم ماده خشک ۶۳/۱۷ + ۸۸/۳۰۴ است.
مالت جو در هضم غذا کمک می‌کند و سینه را نرم می‌نماید و برای سوءهاضمه نیز تجویز می‌شود.محققان وزارت کشاورزی آمریکا در مرکز تحقیقات مادیسن، ۳ ترکیب جداگانه در جو کشف کردند که قابلیت کبد در ساختن کلسترول نوع LDL (بد) را مهار می‌کند.
برخی متخصصان معتقدند مواد شیمیایی معروف به مهار کننده‌های پروتئاز که در دانه‌های گیاهی از جمله جو موجودند، عوامل سرطان‌زا را در روده سرکوب می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه تحقیقات صورت گرفته روی موش‌های آزمایشگاهی نشان داده که ماءالشعیر نوعی خاصیت مصونیت زایی در برابر ابتلا به سرطان دارد. یکی از محققان ژاپنی دو گروه موش را در معرض مواد شیمیایی سرطان‌زا موسوم به هیتر و سایکلیک آمین‌ها قرار داد که در گوشت و ماهی پخته یافت می‌شوند. یک گروه از موش‌ها که با ماءالشعیر تغذیه شدند، میزان آسیب DNA طحال، شش و کلیه آنها ۸۵ درصد کمتر از گروه دیگر بود که فقط با آب تغذیه شده بودند!
● ویتامین‌های محلول در آب
تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین B۶، اسید پانتوتنیک (B۵)، بیوتین، اسید فولیک، ویتامین B۱۲ و ویتامین C را گویند. این ویتامین‌ها در قسمت مایع سلول‌ها پراکنده‌اند و کوفکاتور ضروری یا پیش ماده کمکی آنزیم‌هایی هستند که در قسمت‌های مختلف متابولیسم در گیرند. از آنجا که این ویتامین‌ها در مقادیر قابل توجهی ذخیره نمی‌شوند مصرف مرتب آنها ضروری است.
بحث در مورد خواص تک تک این ویتامین‌ها بسیار است و از حوصله این مقاله خارج می‌باشد. به هر حال کمبود هر کدام از آنها عوارض متعددی را به همراه دارد...
به هر حال مواد موجود در ماءالشعیر هر یک خواص تعیین‌کننده ای دارند مثلا انواع کربوهیدرات‌های موجود در آن در بحث انرژی‌زایی موثراند و یا اسیدهای آلی هر یک خواص خود را دارند. همچنین انواع آمینواسیدها که پیش‌ساز پروتئین‌ها هستند در رشد ساختمان و ترکیب بدن منقشند. ازطرفی هر یک از املاح به کار رفته درماءالشعیر ویژگی‌های خاص خود را دارند.
با تمام این اوصاف از لبه دیگر تیغ نباید غافل شد! مصرف بیش از حد و افراطی هر ماده مغذی از جمله ماءالشعیر می‌تواند عواقبی داشته باشد.
اگر اسید فسفریک به کار رفته در این نوشیدنی که به صورت گازدار است، زیاد باشد، می‌تواند موجب پوکی استخوان شود و حتی برعکس مصرف متعادل آن موجبات سنگ کلیه را فراهم آورد! بحث اضافه وزن هم، همانطور که قبلا ذکر شد مورد توجه است.به هر حال مصرف متناسب و متعادل ماءالشعیر به جای نوشابه‌های گازدار دیگر توصیه‌ می‌شود اما اگر از حد اعتدال خارج شود اصلا مناسب نیست .